Dirkzwager legal & tax

Het conservatoir beslag speelt in de Nederlandse incassopraktijk een grote rol. Na het verkrijgen van verlof kan conservatoir beslag gelegd worden op vermogensbestanddelen van de wederpartij. De wederpartij kan over deze vermogensbestanddelen vervolgens niet meer vrij beschikken. Wil de wederpartij dit weer kunnen, dan zal hij met de beslag leggende partij tot een gezamenlijke oplossing moeten komen. Daarna kan deze het beslag laten opheffen. In de praktijk leidt conservatoir beslag derhalve vaak tot buitengerechtelijke schikkingen. Komen de twee partijen niet tot een buitengerechtelijke oplossing, dan blijft het conservatoir beslag liggen tot een eindvonnis in de procedure is gewezen. Hierna kan het dan ten gunste van de beslaglegger omgezet worden in een executoriaal beslag. De beslaglegger kan de beslagen vermogensbestanddelen verkopen of anders te gelde maken en zodanig zijn vordering innen. Het conservatoir beslag heeft er dan voor gezorgd dat de vermogenspositie van de schuldenaar wat betreft de beslagen vermogensbestanddelen niet veranderd is tijdens de procedure.

Dit systeem werkt uiterst succesvol in Nederland. Maar wat nu als het om een schuldenaar gaat met vermogensbestanddelen in Duitsland? Eerder legden wij uit dat het Duitse recht met het “Arrestverfahren” in principe een vergelijkbaar instrument als het conservatoir beslag kent. In de praktijk verlenen Duitse rechters echter nauwelijks verlof voor het leggen van conservatoir beslag. De drempel van het spoedeisend belang aan de kant van de verzoeker (de schuldeiser) is conform de Duitse jurisprudentie dermate hoog dat een dergelijk verzoek heel zelden wordt toegewezen. In het geval van puur financieel belang, zelfs als de wederpartij dreigt failliet te gaan, worden verlofverzoeken in beginsel niet toegewezen. Maar dit betekent niet dat een Nederlandse schuldeiser nooit beslag kan leggen op vermogensbestanddelen van een Duitse schuldenaar. Hierbij moeten de volgende situaties onderscheiden worden.

Situatie 1: Duitse schuldenaar met vermogensbestanddelen in Nederland
De eerste situatie is ongewijzigd wat betreft het leggen van conservatoir beslag. Volgens de EEX-verordening (ook wel Brussel I bis-verordening genoemd) is de Nederlandse voorzieningenrechter bevoegd verlof te verlenen voor het leggen van conservatoir beslag in Nederland. Hierbij speelt het geen rol welke nationaliteit de schuldenaar heeft. Enkel het feit dat de vermogensbestanddelen zich in Nederland bevinden, zorgt ervoor dat de Nederlandse rechter bevoegd is en derhalve het Nederlandse civiel procesrecht van toepassing is. Deze bepaling ligt voor de hand en zal niemand echt verrassen.

Situatie 2: schuldenaar met vermogensbestanddelen in Duitsland
Verder bevat de EEX-verordening een speciale bepaling over voorlopige en bewarende maatregelen (conservatoir beslag). Door deze bepaling is het mogelijk om ook in een andere lidstaat conservatoir beslag te laten leggen waarvan het gerecht niet bevoegd is om van het bodemgeschil kennis te nemen. Een Nederlandse schuldeiser wiens zaak bij de Nederlandse rechter aanhangig is, kan volgens deze bepaling dus ook in Duitsland een procedure starten tot het nemen van voorlopige en bewarende maatregelen. Het Duitse procesrecht kent een gelijksoortige procedure die “Arrestverfahren” wordt genoemd. Van deze procedure wordt echter maar zelden gebruikgemaakt omdat de vereisten hiervoor veel strenger zijn dan in Nederland. Dit heeft ermee te maken dat in Duitsland meer gewicht wordt toegekend aan de bescherming van de debiteur dan, zoals het in Nederland gebruikelijk is, aan de bescherming van de crediteur. Hier staat tegenover dat het Duitse recht een zeer effectieve en snelle procedure kent voor de inning van onbetwiste geldvorderingen: het “Mahnverfahren”.

Situatie 3: schuldenaar met een bankrekening in Duitsland

Naast de mogelijkheden om langs de Duitse procedure een “Arrestverfahren” of “Mahnverfahren” te starten, bestaat sinds 2017 ook de mogelijkheid om een Europees bankbeslag te laten leggen. In een ander kennisartikel hebben wij hier al over bericht. Met een Europees bankbeslag kan op relatief eenvoudige wijze beslag worden gelegd op bankrekeningen bij een Duitse bank.

Ann-Katrin Praus,
German Desk
Dirkzwager legal & tax