Dirkzwager legal & tax

De president-commissaris van ABN Amro, Olga Zoutendijk, heeft te kennen gegeven dat zij haar functie per 1 juli 2018 neerlegt. Volgens de berichtgeving in onder meer het Financieele Dagblad, zou dit besluit samenhangen met kritiek op haar leiderschapsstijl. Zo zou zij zich actief hebben bemoeid met de besluitvorming binnen de bank. Ook verscheen en sprak zij op vergaderingen waar doorgaans alleen bestuurders aanwezig zijn. Haar handelen zou mogelijk hebben bijgedragen aan interne spanningen en van invloed zijn geweest op het vertrek van voormalige bewindslieden. Het is de vraag of Zoutendijk wel voldoende oog heeft gehad voor de wettelijk vastgelegde taakverdeling van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. Ook zijn de daaromtrent in de Corporate Governance Code opgenomen bepalingen mogelijk door haar geschonden. In dit artikel ga in op de taakverdeling tussen het bestuur en de raad van commissarissen: wat zijn de belangrijkste kenmerken en bevoegdheden van beide vennootschapsorganen?

Wettelijke taakverdeling

Raad van Bestuur
De voornaamste en meest voor de hand liggende taak van het bestuur, is het opstellen van de strategie en het besturen van de vennootschap op grond van die strategie. Hierbij moet het bestuur zich richten naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Bij de besluitvorming moeten de belangen van alle betrokkenen in aanmerking worden genomen. Het bestuur, en indien niet anders is bepaald ook elke bestuurder afzonderlijk, heeft de bevoegdheid om de vennootschap extern te vertegenwoordigen. Het bestuur kan in Nederland zowel uit natuurlijke als rechtspersonen bestaan.

Raad van Commissarissen
De taak van de raad van commissarissen (hierna ook wel ‘raad’) is op de eerste plaats het houden van toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken binnen de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Ook adviseert de raad het bestuur en richt hij zich in zijn werkzaamheden – net als het bestuur – naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Ten behoeve van de uitoefening van zijn taken dient de raad de nodige gegevens van het bestuur te krijgen en ten minste eenmaal per jaar dient hij door het bestuur uitgebreid te worden ingelicht over onder meer het beleid van en de risico’s voor de vennootschap. In een raad van commissarissen kunnen in tegenstelling tot het bestuur slechts natuurlijke personen zitting hebben.

Indien de vennootschap vanwege diens omvang verplicht een structuurregime kent[1], dan heeft de raad van commissarissen een uitgebreider takenpakket. Zo kan de raad in dat geval het bestuur benoemen en ontslaan. Ook zijn bepaalde bestuursbesluiten onderworpen aan goedkeuring van de raad. Er kan ook vrijwillig worden gekozen voor het structuurregime. Daarmee verschuiven bepaalde bevoegdheden van de algemene vergadering van aandeelhouders naar de raad van commissarissen.

One-tier Board
Bij een one-tier board zijn het bestuur en de raad van commissarissen als het ware samengevoegd in één vennootschapsorgaan. Er wordt dan niet meer gesproken over bestuurders en commissarissen, maar over uitvoerende bestuurders en niet-uitvoerende bestuurders. De niet-uitvoerende bestuurders kunnen als commissarissen worden gezien en de uitvoerende bestuurders als reguliere bestuurders. Strikt genomen zijn zij allen lid van het bestuur en uit dien hoofde verantwoordelijk en derhalve aansprakelijk voor het beleid. In de praktijk kan er in de statuten echter onderscheid worden aangebracht in de verantwoordelijkheden van de uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders. Dit onderscheid kan van groot belang zijn voor de interne en externe aansprakelijkheid.

De Corporate Governance Code
De Corporate Governance Code (hierna ook wel ‘Code’) bevat principes en best practice bepalingen die de verhoudingen tussen het bestuur, de raad van commissarissen en de (algemene vergadering van) aandeelhouders reguleren. De Code belichaamt de breed gedragen algemene opvattingen over goede corporate governance binnen beursgenoteerde vennootschappen. Indien een beursvennootschap zich niet aan de Code houdt, dan dient de afwijkende handelswijze te worden uitgelegd aan de aandeelhouders en in het bestuursverslag. Deze normen kunnen ook een indirecte invloed hebben op niet-beursgenoteerde vennootschappen. Zo kunnen zij de normen van redelijkheid en billijkheid en een behoorlijke taakvervulling inkleuren in bijvoorbeeld een aansprakelijkheidskwestie.

De Corporate Governance Code kent, wat de algemene taakverdeling van het bestuur en de raad van commissarissen betreft, vrijwel gelijke regels als het Burgerlijk Wetboek. Er bestaan echter wel wat nuanceverschillen. Zo is het bestuur volgens de Code verantwoordelijk voor de (cultuur van) continuïteit van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Het bestuur richt zich op de lange termijn waardecreatie van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van de stakeholders, zoals bijvoorbeeld de werknemers. Het bestuur betrekt de raad van commissarissen tijdig bij het formuleren van de strategie ter realisatie van lange termijn waardecreatie en legt verantwoording af over de strategie en de toelichting daarop. De raad van commissarissen houdt op zijn beurt toezicht op dat beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Dit alles met oog voor de specifieke speerpunten van de raad van commissarissen, zoals: waardecreatie op de lange termijn, de belangen van alle steakholders, risicobeheersing, interne controle en een juiste governance cultuur.

Conclusie
Om de governance cultuur binnen een vennootschap op de juiste manier in te richten en in stand te houden, moeten zowel de (uitvoerende \ niet-uitvoerende) bestuurders als de commissarissen goed voor ogen hebben wie welke taken en verantwoordelijkheden heeft. Als die grenzen dreigen te vervagen, dan kan dat tot ongeregeldheden leiden zoals die binnen de top van ABN Amro vermoedelijk spelen. Scheve governance verhoudingen komen het beleid en het functioneren van de vennootschap veelal niet ten goede. Zorg er daarom voor dat de taakverdeling goed wordt vastgelegd en iedereen daarvan op de hoogte is. Laat u ook op voorhand goed adviseren indien u het one-tier board systeem wilt introduceren, indien u voornemens bent een structuurregime in te voeren, indien u gehouden bent de Corporate Governance Code toe te passen of in het geval deze normen de governance binnen uw bedrijf (indirect) inkleuren.

 

[1] Een structuurregime is in beginsel verplicht voor een vennootschap (NV en BV) waarvan het eigen kapitaal inclusief reserves ten minste € 16 miljoen bedraagt en indien die vennootschap of een afhankelijke maatschappij bij wet verplicht is een ondernemingsraad in te stellen en er bij de vennootschap en haar afhankelijke maatschappijen tezamen in Nederland in de regel 100 werknemers werkzaam zijn.